Confección e estándares utilizados
na Bandeira da Dinastía Real Sueva de Gallaecia

A Bandeira da Dinastía Real Sueva do Galliciense Regnum é unha bandeira moderna, deseñada a partir dunha referencia literaria do século XVII que describe cómo era o brasón ou armas dos reis suevos de Gallaecia.


» Ponto de partida: a descripción literaria

A fonte literaria utilizada como base desde a que comezar a reconstrucción desta bandeira foi o libro A Coca e o Mito do Dragón, publicado en 1993 por Ir Indo Edicións, e escrito por Clodio González Pérez, Secretario da desaparecida sección de Etnografía e Folklore do Instituto Padre Sarmiento de Estudos Galegos; vocal da Xunta Rectora do Museu do Pobo Galego; membro da sección de Antropoloxía Cultural do Consello da Cultura Galega, etc. Ademáis de "A Coca e o Mito do Dragón", Clodio González publicou varios traballos en diferentes revistas sobre o mesmo tema: A Coca da Coruña; A Coca de Pontevedra; a Coca de Betanzos; A Becha de Ribadavia; a Coca de Monçâo...

No seu libro, Clodio González lembra que "(...) no escudo do reino suevo de Galicia campeaban un dragón verde e un león vermello. Así consta nun memorial presentado polo cabido da catedral de Lugo á Xunta do Reino de Galicia, na sesión celebrada o 15 de febreiro de 1669: “De aquí tuvo principio y se originó borrar el Dragón verde y León rojo (armas de los Reyes suevos que al tiempo tenían en este Reyno su corte), y trasladar al dorado campo del escudo de sus armas, la Hostia, no dentro de vaso Sacramental oculta (...), ni sobre el cáliz, o de manifiesto en su custodia (...)”. Clodio González recuperou esta descripción da páxina 45 do libro Notas Viejas Galicianas I, publicado no ano 1927 por Pablo Pérez Constanti, historiador e Catedrático da Real Academia Galega.

A descripción do cabido da catedral de Lugo é simples e clara: o escudo dos reis suevos tiña un campo de cor dourado e no campo figuraban dúas bestas, unha coca de cor verde e un león de cor vermello. O cabido engade que estas bestas serían logo "borradas" e substituidas polo corpo de Cristo (a Hostia) "o de manifiesto en su custodia" (o Cálice coa Hostia).


» Deseño baixo-medieval ou alto-medieval?

O deseño "Bandeira Sueva" de 1997 aparecía claramente baseado na bandeira do Príncipe de Gales Owain IV e utilizaba como padróns gráficos o león do orixinal estandarte galés e máis a coca da bandeira nacional galesa. A bandeira de Owain IV (século XV, probablemente herdada do século XIII) corresponde a un típico modelo de deseño altomedieval no que campo da bandeira é dividido en catro cuarteis de igual superficie. É altamente improbable que este modelo de bandeira altomedieval fose o utilizado polos reis suevos do século V. En todo caso, esta primeira "Bandeira Sueva" anunciou a posterior estandarización da coca galesa nos seguintes deseños de bandeiras suevas.


» Definición dun estándar gráfico: a Coca

Cómo era o deseño da coca que aparecía no brasón dos reis suevos descrito polo cabido da Catedral de Lugo en 1669? Non o sabemos porque non conservamos restos materiais nen pinturas del. Ainda máis, na época baixomedieval o conceito de estandarización gráfica non era coñecido nen praticado igual que o facemos hoxe: un artista da corte do Rei Teodomiro non se preocuparía de pintar unha coca necesariamente no mesmo estilo que o tería feito anos antes un artista da corte do Rei Hermerico. Consecuentemente, non podemos ir buscando deseños de cocas do século XV pensando que haberemos encontrar unha copia idéntica dunha coca particular que foi pintada no século V.

A coca do brasón dos Reimóndez, séc.XV, Betanzos. Foto cortesía de Alfredo Erias, Director do Museu das Mariñas e do Anuario Brigantino

Arriba, a coca de Monçom, Co. Minho-Lima. No medio, a coca de Redondela, Co. Vigo. Abaixo, adaptación gráfica da coca na bandeira sueva

Arriba, Escudo de León do séc.XV, igrexa de Santa María de Nieva. Abaixo, adaptación gráfica do león na bandeira sueva

Os actuais estándares gráficos do león na bandeira castelán-leonesa e na bandeira da Diputación de León mostran ou desproporcións barrocas na feitura do seu corpo ou trazos demasiado simples que resultan estilísticamente incompatibles coa coca escollida. Precisábase un estándar gráfico dun león que non fose nen demasiado barroco nen demasiado simples. O deseño de bandeira sueva do heraldista portugués Alves de Azevedo do ano 2000 non incluía nengunha proposta de león, e o deseño da Associaçom Galega da Língua do ano 2003 copiaba o modelo da bandeira da Estremadura lusitana de Azevedo, un león de groso corpo que contradecía o limpo deseño da coca verde galesa.

Na procura dun estándar gráfico de león rampante de talla e estilo decorativo similar á coca verde da bandeira botouse tamén unha ollada a outros modelos de leóns da heráldica europea, concretamente no arco celtoatlántico e na rexión alemá de Schwaben, os outrora curmáns dos suevos-galaicos. Os leóns do escudo do Regierung von Schwaben, o governo rexional de Suevia, resultaban complexamente barrocos de máis para a coca. O león da Bandeira do Príncipe de Gales utilizado na Bandeira Sueva de 1997 posuía un corpo de correctas proporcións e un trazo limpo que o convertía nun candidato compatible para acompañar á coca na bandeira. Ollouse igualmente ao león caledonio que figura na Bandeira Real de Escocia, tamén de trazo limpo e correctas proporcións. Estes dous leóns galés e caledonio coincidían outravolta na facilidade de obtención do seu estándar gráfico en alta resolución informática para a súa impresión en poliéster, que a efeitos práticos supón unha grande avantaxe.

En facendo probas cos dous leóns célticos candidatos estimouse que a inclinación diagonal do león galés non casaba perfeitamente coa elevación vertical da coca. Si cadraba en cambio o león caledonio, de feitura máis vertical, que tamén ofrecía a mellor combinación de aproveitamento horizontal e vertical do campo da bandeira, posibilitando que a talla das dúas bestas fose a máis grande das posibles para minimizar o espazo valeiro arredor da coca e do león. O león caledonio corresponde cun modelo bastante estándar de león europeu encontrado comunmente na heráldica do vello mundo, incluídos evidentemente os territorios da antiga Gallaecia. O carácter pan-europeu do seu deseño e a facilidade de obtención de estándares gráficos de alta resolución informática para a súa impresión en poliéster decidiron a escolla deste modelo de león para a Bandeira da Dinastía Real Sueva do Galliciense Regnum.


» Situación da Coca e do León na bandeira

Na heráldica europea, cando dúas bestas comparten o campo da bandeira aparecen normalmente en posición rampante e non xacente. Isto explica por qué desde o principio deuse en buscar bestas rampantes como a coca e o león escollidos. Feita xa a escolla final de coca e león, faltaba somente por determinar quen quedaba na metade esquerda e quen quedaba na metade direita. No bestiario europeu, a coca é un animal de maior peso que un león. Na nosa civilización occidental estamos afeitos a ler de esquerda a direita. Consecuentemente, para evitar un efeito de descompensación visual, o animal de máis peso, a coca, debía iniciar o campo da bandeira pola esquerda, e o león, de menor peso, debía pechar o campo da bandeira pola direita. Coca á esquerda, león á direita.

Considerouse tamén de engadir un cadro decorativo ao redor do campo da bandeira, igual que ten por exemplo a anteriormente mencionada bandeira histórica do Reino de Escocia. Como orgulloso estandarte dos monarcas dun reino, semella razoable pensar que a orixinal bandeira sueva poidese ter certos motivos decorativos. Fíxose unha proba de bandeira encadrada co coñecido entrelazo galaico do castro de Ancora, mais nas opinións das persoas consultadas, este sería un engadido que saturaría visualmente o deseño da bandeira.

Por fin, a moderna Bandeira da Dinastía Real Sueva do Galliciense Regnum foi izada por primeira vez ao vento na Gallaecia do ano 2005. Desde aquela, esta bandeira está a converterse nun popular icono para os amantes da historia e da cultura galaica en xeral. Ti tamén podes contribuir a esta iniciativa espallando este símbolo galaico polo país e polo mundo. Na sección 'Multimedia' podes baixar imaxes de alta resolución da bandeira para que a poidas distribuir e reproducir onde, cando e como queiras. É unha bandeira galaica, de dominio público. E cando vaias levando as bandeiras galegas polo mundo adiante, lembra de tirarlle unha foto e enviárnola para que a poidamos publicar na sección da Bandeira Galega polo mundo adiante.

*    *    *    *    *